Samenwerken als Ecosysteem

De omschrijving ecosysteem voor een samenwerking kan misleidend zijn. De verschillende activiteiten die de deelnemers dienen uitvoeren, bestaat uit een stroom van informatie, beslissingen, acties, risico, voordelen en waarde, die bij een ecosysteem begrensd of toegeëigend kan worden aan ‘het ecosysteem’. (Zie hierbij ook het concept van FEP). Indien de vermelde stromen in essentie ruimer zijn dan de gedefinieerde verzameling van deelnemers, dient de begrenzing van het ecosysteem deze verruiming te overwegen.

Inzicht in hoe ecosystemen groeien, bloeien en regenereren, kan leiders helpen hun organisatie in de toekomst te sturen. Bedrijfsecosystemen kunnen de vitaliteit en levensduur van hun biologische equivalenten nabootsen. De Canadese ecoloog C.S. Holling¹ beschreef de adaptieve cyclus. Deze cyclus is een natuurlijk proces, vaak voorgesteld als een oneindige lus, dat een natuurlijk ecosysteem in stand houdt door herhaalde vernietiging en wedergeboorte. Organismen worden geboren en ze groeien en rijpen en planten zich voort. En dan nemen ze af, zodat de algehele structuur van soorten voortdurend verbetert. Maar het gebeurt niet op een gestage, lineaire manier. In plaats daarvan heeft het dynamische ecologische evenwicht lange groeiprocessen, die Holling omschreef als exploratie en conservering, gecompenseerd door perioden van snelle ineenstorting en vernieuwing, die Holling vrijlating en reorganisatie noemde.

Een succesvolle organisatie kan deze cyclus meerdere keren per eeuw doorlopen. De meesten doen dat niet, omdat leiders in een van de twee grote valkuilen vallen:
– de mislukkingsval (of armoedeval), waarin de gemeenschap tal van opties ontwikkelt, maar geen enkele komt verder dan de eerste fase en
– de rigiditeitsval (of competentieval), waarin de organisatie de processen en procedures die haar succesvol hebben gemaakt niet kan loslaten en zichzelf dus niet kan vernieuwen.

Het uitwerken van de meest efficiëntie werking van het ecosysteem is contraproductief. De ervaringen uit ecosystemen in verschillende domeinen leert dat een gezond evenwicht tussen resilience en efficiëntie de grootste kans op slagen geeft.² Een onevenwicht tussen beide levert een instorting of stilstand van de werking van het ecosysteem.

Ecosystemen en de bijhorende complexiteit zijn niet gericht op orde, dit ten gevolge van de verstrengeling tussen de verschillende elementen, zonder dat er een lineaire causaliteit naar één resultaat bestaat. Ze passen dus perfect in het complexe domein en dienen als dusdanig benaderd te worden om te late evolueren.

“Different from top-down strategic plans, which organize phased management of an operational pathway aimed at a goal, or tactical responses that create incremental improvement —both of which have value under conditions that are stable, knowable, and hierarchically organized—ecologies of change are specifically useful for working on complex problems and shaping change in a white water world.”

JSB in Design Unbound³

---

1 Holling, C. Understanding the Complexity of Economic, Ecological, and Social Systems. Ecosystems 4, 390–405 (2001). https://doi.org/10.1007/s10021-001-0101-5

2 Brian D. Fath, Daniel A. Fiscus, Sally J. Goerner, Anamaria Berea, Robert E. Ulanowicz,
Measuring regenerative economics: 10 principles and measures undergirding systemic economic health, Global Transitions, Volume 1, 2019, Pages 15-27, https://doi.org/10.1016/j.glt.2019.02.002

3 https://www.desunbound.com/
Design Unbound: Designing for Emergence in a White Water World,
Volume 1: Designing for Emergence,
Volume 2: Ecologies of Change, – Ann Pendleton-Jullian and John Seely Brown